De gemeente Midden-Delfland telt vier dorpen, namelijk Maasland, Schipluiden, Den Hoorn en ’t Woudt. De eerste drie hebben hun ontstaan te danken aan de ligging aan het water. De herkomst van het kerkdorp ’t Woudt hangt nauw samen met de bodemgesteldheid, namelijk een kreekrug. Naast de dorpen is er ook nog de buurtschap De Zweth langs de Schie. Een opvallend onderbroken boerderijlint bevindt zich vanouds langs de Gaag tussen Den Hoorn en Schipluiden en tussen Schipluiden en Maasland. De oudste gebouwen in de gemeente zijn de middeleeuwse kerken in Maasland, Schipluiden en ’t Woudt.
In een reeks blogposts over dorpen in Midden-Delfland vertellen we je deze keer over Schipluiden.
Schipluiden
De naam Schipluiden verwijst naar een bevaarbare uitloper van het Leestelsel. De oudste schrijfvorm was ´Sciplede´. Archeologisch onderzoek heeft duidelijk gemaakt, dat zich op het terrein van het kasteel Keenenburg bewoningssporen uit de elfde eeuw bevinden.
De Dorpsstraat werd in de Late Middeleeuwen ook wel aangeduid met de namen ’Kerckwech’ of ‘Heerenwech’. De Dorpskerk dateert uit het laatste kwart van de dertiende eeuw en heeft rond 1500 de huidige vorm gekregen. Aan deze zijde van de Gaag is de bebouwing na de tweede helft van de twaalfde eeuw begonnen.
Achter de woningen liep de zogenoemde Voldersgracht, een erfsloot die de tuinen van de huizen langs de hoofdstraat scheidde van het weiland erachter. Vanaf de veertiende eeuw kwam er bebouwing langs het zuidwestelijke deel van de Dorpsstraat en vanaf de zestiende eeuw ook aan het begin van de Vlaardingsekade.
In de achttiende en negentiende eeuw verrezen op enkele langgerekte kavels achter de woningen van de Dorpsstraat verschillende nieuwe huizen. Ze werden ontsloten door de Boomgaardslaan, de Jagerstraat, de Bakkerstraat en de Brugstraat.
Schipluiden had net zoals Maasland een centrumfunctie voor het omringende platteland. Het dorp telde tot in de twintigste eeuw een groot aantal ambachtslieden, zoals metselaars, timmerlieden, smeden, herbergiers, molenmakers, kleermakers, schoenmakers en vanaf de negentiende eeuw ook enkele kruideniers, bakkers, kappers (barbiers) en slagers. De scheepvaart kwam pas na 1850 in het dorp op en beleefde in de periode 1900-1920 haar bloeitijd.
Oude ansichtkaarten tonen in de Gaag vaak westlanders en bokken, scheepstypen die door de Schipluidenaren gebruikt werden. De schippers vervoerden voor de regio turf, mest, pulp, aardappelen en groente.
Schipluiden is altijd een dorp met veel passanten geweest. De trekschuitroute van Delft naar Maassluis en Vlaardingen liep door het dorp en werd tot het begin van de twintigste eeuw gebruikt. Om deze reden bevonden zich hier ook meerdere herbergen, waaronder ‘De Vergulde Valck’, een uitspanning die reeds in de zestiende eeuw wordt genoemd.
In Museum Het Tramstation wordt permanent aandacht besteed aan de trekvaart, het railvervoer (van 1912-1968) en het kasteel Keenenburg. Deze waterburcht domineerde van 1400 tot 1800 het centrum van Schipluiden. Er zijn plannen om meer elementen van het kasteel op het terrein van de hoofdburcht te visualiseren.
De bebouwing langs de Dorpsstraat, maar zeker ook aan de Vlaardingsekade is altijd kleinschalig geweest. In een beperkt aantal panden wordt nog een ambacht of winkelbedrijf uitgeoefend. Zo telt de dorpskern nog een bakker (met een winkel en lunchroom), een fietsenmaker, een antiekhandelaar, een loodgieter en een kunstatelier in een voormalige timmermanswerkplaats. In het oude raadhuis is een lunchroom/cafetaria gevestigd.
Veel geveltjes aan de Dorpsstraat en de Vlaardingsekade zijn in de laatste decennia opgeknapt, waardoor het authentieke karakter van het dorp bewaard is gebleven. Zichtbaar aan de waterkant zijn hier nog een Shellpomp uit 1930, een abri uit circa 1955 en enige gereconstrueerde wasstoepen.
Langs en op het water de Gaag vertoeven in het centrum van Schipluiden vanaf het voorjaar tot het najaar veel dagrecreanten.
Suggesties om te doen in Schipluiden
Museum Het Tramstation
Museum Het Tramstation is gevestigd in het voormalige tramstation van de Westlandse Stoomtram Maatschappij en toont vaste- en wisselexposities over Midden-Delfland.
Sloepje varen
Varen is een van de fijnste manieren om het gebied te verkennen. Geniet op het water van de stilte en het uitzicht. Kies uit een sloep, rondvaart, sup of kano!
Golfen
