Delflandse Trekvaarten: toen en nu
De Delflandse trekvaarten zijn een wezenlijk en levendig onderdeel van Midden-Delfland. Toen en nu waren het de verbindingen tussen stad en land. Ontdek meer over de geschiedenis en het heden van de Delflandse trekvaarten.
Ontdek de trekvaartroute
Fietsen langs Delflandse trekvaarten
Fietsers kunnen gebruik maken van de fietspaden lags de Vlieten, de Vlaardingse Vaart, de voormalige trambaan tussen Schipluiden en Den Hoorn en de Hoornsekade naar Delft. Onderweg passeer je uit de trekschuitperiode o.a. jaagbruggetjes met een aflopende leuning aan de waterkant en rolpalen. Op enkele verbredingen langs de waterkant (zogenaamde molenwerven) staan uitkijkposten: bij De Stoelen en Het Balkon.
Er zijn 6 mooie fietsroutes langs de Delflandse trekvaarten.
Wandelen langs de Delflandse trekvaarten
Langs de Noordvliet en de Vlaardingse Vaart zijn delen van het oorspronkelijke jaagpad (trekkade) bewaard gebleven. Voor de aanleg ervan hebben bijna 2.000 schepen stadspuin, klei en zand aangevoerd. De kade bevat stenen, leien, aardewerk, afval van plateelbakkerijen en bierbrouwerijen. Opvallend is het uitzicht van de kade over de polders. Door de ontwatering is de bodem hier twee tot drie meter ingeklonken. De Vlietlanden laten zien hoe hoog de polders oorspronkelijk hebben gestaan.
Er zijn 6 mooie wandelroutes langs de Delflandse trekvaarten.
Varen over de Delflandse trekvaarten
Een belangrijke vaarroute van de Delflands trekvaart is de Vlaardingse Vaart, aangelegd in de tweede helft van de twaalfde eeuw. Voor het zuidelijke deel is gebruik gemaakt van het riviertje de Vlaarding. Het noorden valt samen met een uitloper van het krekenstelsel van de Lee. Het recht middenstuk is nieuw gegraven. De Vlaardingse Vaart was grafelijk bezit. Jaarlijks moest de pachter van de visrechten tweehonderd snoeken aan het grafelijk hof in Den Haag bezorgen. Nog altijd is de Vlaardingse Vaart een belangrijk water om snoeken te vangen.
Er zijn drie vaarroutes. Je vind deze routes in de digitale routekaart van de Delflandse Trekvaarten (PDF).
Trekvaart arrangementen
Een aantal vaarondernemers in Midden-Delfland biedt speciale arrangementen met aandacht voor de geschiedenis van de Delflandse trekvaarten. De Vlaardingse Fluisterboot Andante biedt het vaararrangement ‘Op zoek naar de sporen van kasteel Keenenburg en de trekvaart‘. Dit wordt op bepaalde data in het vaarseizoen aangeboden, maar kan ook op een andere datum geboekt worden door groepen. Houd ook de website van Rondje Zoet & Zout in de gaten voor vaardata. Of vraag bij Warbout Rondvaarten over hun vaartochten op maat.
Routekaart Delflandse trekvaarten
De routekaart Delflandse trekvaarten is een leuke en handige kaart om de trekvaarten te ontdekken. Op de kaart staan fiets-, vaar- en wandelroutes en interessante achtergrondinformatie. De fysieke routekaart is te verkrijgen bij Museum Het Tramstation en Museum De Schilpen. Klik voor de digitale versie (PDF) op de onderstaande link.
Ontdek de bezienswaardigheden langs de route
Langs de trekvaartroute staat een aantal bezienswaardigheden:
1. Mercurius
Het witte gebouw in Den Hoorn aan de Buitenwatersloot is de onderbouw van een reusachtige windmolen uit 1829. In 1874 werd overgeschakeld op stoom.
2. Rolpalen
Langs de trekvaartroute tussen Delft en Maassluis staan op 3 locaties rolpalen (tegenover het gemeentehuis, in de bocht van de Gaag bij de begraafplaats en in de bocht van de Vlaardingse Vaart en de Noordvliet, ter hoogte van het standbeeld van Jongkind). Het doel van de rolpalen was te zorgen voor een goede passage van de trekschuit om de bocht (het geleiden van de touwen tussen het paard en de trekschuit).
3. Trambrug
Met de opkomst van personenvervoer over de weg, werd de trekvaartroute vanaf 1870 steeds minder belangrijk. In 1912 kwam de stroomtramverbinding tussen Maassluis, Schipluiden en Delft gereed. De markante Trambrug over de Vlaardingervaart is tussen 1910 en 1912 gebouwd. De Trambrug was van 1912-1967 een belangrijke verbinding in het vervoer van de Westlandsche Stoomtramwegmaatschappij. Nu is de brug een onderdeel van het recreatief fietspad op de voormalige trambaan.
4. Hodenpijl
Hodenpijl is een buurtschap tussen Den Hoorn en Schipluiden. Hier staan langs de Gaag nog verschillende historisch boerderijen, zoals Manege Chardon, gebouwd in 1906 en, vlak voor het dorp Schipluiden, boerderij Abbestee uit 1646. Een eerste versie van een kerk stond in 1657 aan tramkadezijde van het water. In 1840 werd de huidige kerk gebouwd. Op Hodenpijl is nu een restaurant, cultuurkerk, trouw- en rouwlocatie, centrum voor gezondheid en welzijn, vergaderplek en Levende Buitenplaats.
5. Dorpskerk
Dit is het oudste gebouw van Schipluiden. Het is gebouwd aan het einde van de dertiende eeuw. Er tegenover lag van ca. 1400 tot 1798 kasteel Keenenburg, een waterburcht. Er zijn plannen om dit kasteel meer zichtbaar te maken. In het dorp zelf herinnert de Paardenbrug aan het trekschuitvervoer.
6. Jaagpaden
Het vervoer over water was gedurende eeuwen de meest ontwikkelde en betrouwbare wijze van transport. Het netwerk van trekvaarten ontwikkelde zich in de periode 1632-1666. In 1645 was de trekvaartroute Maassluis – Schipluiden – Delft gereed. Door de aanleg van de trekvaartroute was de vis uit Maassluis in twee uur in Delft. Tweemaal zo snel als voorheen. Paarden werden vanaf de 17e eeuw structureel ingezet voor personenvervoer. Veel van de jaagpaden zijn nu nog steeds zichtbaar langs de vaarwegen.
7. Rechthuis van Zouteveen
Rechthuis van Zouteveen was een herberg met een vergaderruimte voor het lokale bestuur. Schuin tegenover het pand, dat uit het midden van de zeventiende eeuw dateert, was het overzetveer naar en van Maassluis. De bode van het rechthuis trad tevens op als veerman. Deze locatie is tegenwoordig B&B Rechthuis van Zouteveen.
8. Beeld Jongkind
Tegenover het Rechthuis van Zouteveen staat aan de kant van de Duifpolder een beeld van de schilder Jongkind. De schilder groeide op in Maassluis en was vaak langs de Vlaardingse Vaart te vinden om te schilderen. Op de locatie waar het beeld nu staat stak Jongkind, vanaf zijn woonplaats Maassluis, over met het veerbootje. Het beeld is gemaakt door de Alkmaarse beeldhouwer Rob Houdijk en is geplaatst in juni 2019, precies 200 jaar na de geboorte van Jongkind.
9. Veerboot De Kwakel
Bij de brug over de Middelwatering – let op de aflopende leuning aan de waterkant – is een opstappunt voor de veerboot. Aan de vaarroute ligt bij de Foppenplas Eetcafé ’t Jachthuis.
Infozuilen Delflandse trekvaarten
Op 10 locaties langs de Delflandse trekvaart staan infozuilen met informatie over de trekvaart. Je vindt alle locaties op de digitale kaart (PDF) met het blauwe icoon ‘TZ’ (Informatiezuil Trekvaart). Klik op de onderstaande knop om de digitale kaart te bekijken.
Verhalen over de Delflandse trekvaart
Jacques Moerman is historicus en voorzitter van de Historische Vereniging Schipluiden. Voor PUUUR deelt hij verhalen over de geschiedenis van de Delflandse trekvaarten.
